Tìm hiểu về bệnh quai bị

Bệnh quai bị, hay còn gọi là bệnh viêm tuyến mang tai do virus, là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Tuy nhiên, người lớn cũng có thể mắc bệnh này. Bệnh quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về bệnh quai bị, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa.

Nguyên nhân gây bệnh quai bị

Bệnh quai bị do virus quai bị (Mumps virus) gây ra. Đây là một loại virus thuộc họ Paramyxoviridae. Virus này lây lan qua đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sẽ phát tán vào không khí và lây nhiễm cho người khác.

Cơ chế lây lan

Virus quai bị lây lan chủ yếu qua:

• Tiếp xúc trực tiếp với nước bọt hoặc dịch tiết từ mũi, miệng của người bệnh.
• Hít phải các giọt bắn chứa virus khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
• Sử dụng chung đồ dùng cá nhân như cốc, thìa, khăn mặt với người bệnh.

Triệu chứng của bệnh quai bị

Triệu chứng của bệnh quai bị thường xuất hiện sau 16-18 ngày kể từ khi tiếp xúc với virus. Tuy nhiên, thời gian ủ bệnh có thể dao động từ 12-25 ngày. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Triệu chứng ban đầu

Trong giai đoạn đầu, người bệnh có thể gặp các triệu chứng giống như cảm cúm:

• Sốt nhẹ
• Mệt mỏi
• Đau đầu
• Chán ăn
• Đau họng

Triệu chứng đặc trưng

Sau vài ngày, các triệu chứng đặc trưng của bệnh quai bị sẽ xuất hiện:

• Sưng đau tuyến mang tai (tuyến nước bọt nằm ở hai bên mặt, dưới tai)
• Sưng đau một hoặc cả hai bên mặt
• Đau khi nhai hoặc nuốt
• Sốt cao (có thể lên đến 39-40 độ C)

Biến chứng của bệnh quai bị

Mặc dù phần lớn các trường hợp bệnh quai bị đều tự khỏi mà không gây ra biến chứng nghiêm trọng, nhưng một số trường hợp có thể gặp phải các biến chứng nguy hiểm như:

Viêm tinh hoàn

Ở nam giới sau tuổi dậy thì, bệnh quai bị có thể gây viêm tinh hoàn, dẫn đến sưng đau và có thể gây vô sinh nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm buồng trứng

Ở nữ giới, bệnh quai bị có thể gây viêm buồng trứng, mặc dù hiếm gặp hơn so với viêm tinh hoàn ở nam giới.

Viêm màng não

Virus quai bị có thể xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây viêm màng não, một biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng.

Viêm tụy

Bệnh quai bị cũng có thể gây viêm tụy, dẫn đến đau bụng dữ dội và các vấn đề tiêu hóa.

Phương pháp chẩn đoán bệnh quai bị

Để chẩn đoán bệnh quai bị, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tiền sử tiếp xúc với người bệnh. Ngoài ra, một số xét nghiệm có thể được thực hiện để xác định chính xác bệnh, bao gồm:

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu để kiểm tra sự hiện diện của kháng thể chống lại virus quai bị.

Xét nghiệm nước bọt

Lấy mẫu nước bọt để kiểm tra sự hiện diện của virus quai bị.

Xét nghiệm dịch não tủy

Trong trường hợp nghi ngờ viêm màng não, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch não tủy để kiểm tra sự hiện diện của virus.

Phương pháp điều trị bệnh quai bị

Hiện nay, không có thuốc đặc trị cho bệnh quai bị. Việc điều trị chủ yếu nhằm giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể tự khỏi bệnh. Các biện pháp điều trị bao gồm:

Giảm đau và hạ sốt

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen để giảm triệu chứng đau và sốt.

Nghỉ ngơi

Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể có thời gian hồi phục.

Uống nhiều nước

Uống nhiều nước để tránh mất nước do sốt cao.

Chế độ ăn uống

Ăn các thức ăn mềm, dễ tiêu hóa để giảm đau khi nhai và nuốt.

Phòng ngừa bệnh quai bị

Phòng ngừa bệnh quai bị chủ yếu dựa vào việc tiêm phòng vaccine. Vaccine MMR (Measles, Mumps, Rubella) là loại vaccine kết hợp phòng ngừa ba bệnh sởi, quai bị và rubella. Vaccine này được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 12-15 tháng tuổi và tiêm nhắc lại khi trẻ 4-6 tuổi.

Biện pháp phòng ngừa khác

Ngoài việc tiêm phòng, một số biện pháp phòng ngừa khác bao gồm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch.
• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh.
• Vệ sinh đồ dùng cá nhân thường xuyên.

Case study: Một trường hợp bệnh quai bị điển hình

Để minh họa rõ hơn về bệnh quai bị, chúng ta sẽ xem xét một trường hợp điển hình:

Thông tin bệnh nhân

Bệnh nhân: Nam, 15 tuổi

Triệu chứng: Sốt cao, sưng đau tuyến mang tai bên phải, đau khi nhai và nuốt.

Quá trình chẩn đoán

Bệnh nhân được đưa đến bệnh viện sau 3 ngày xuất hiện triệu chứng. Bác sĩ tiến hành khám lâm sàng và yêu cầu xét nghiệm máu. Kết quả xét nghiệm cho thấy sự hiện diện của kháng thể chống lại virus quai bị.

Phương pháp điều trị

Bệnh nhân được chỉ định nghỉ ngơi tại nhà, uống nhiều nước, sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt. Sau 10 ngày, triệu chứng của bệnh nhân giảm dần và hoàn toàn hồi phục sau 2 tuần.

Kết luận

Bệnh quai bị là một bệnh truyền nhiễm phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc tiêm phòng vaccine MMR là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Ngoài ra, việc duy trì vệ sinh cá nhân và tránh tiếp xúc với người bệnh cũng rất quan trọng. Hiểu rõ về bệnh quai bị sẽ giúp chúng ta có những biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về bệnh quai bị. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và gia đình, đặc biệt là trong mùa dịch bệnh.